BC3. Basque centre for climate change – Klima aldaketa ikergai

Zer iruditzen zaizu Frantzian ezarri nahi duten karbono zerga?

Ekonomialari gisa, aproposa izan daiteke, baina ondo begiratu behar da ea nola ezartzen den eta ea nori ezartzen zaion. Ingurumenaren ikuspuntutik oso egokia da prezio bat ezartzea ondorio kaltegarriak dituzten faktoreei. Kasu honetan kutsadurari zerga bat jarriz gero, kutsadura hori kostuaren zati bat izatea lortzen da.

Halako zergak oso onak eta eraginkorrak izan daitezke, baina ondo antolatuz gero. Zerga hori bidezkoa da, lortu nahi baitu kutsatzen duenak kutsadura horren kontrako borroka ordaintzea. Halako zergen alde nago, baldin eta bildutako dirua klima aldaketaren inguruko politikak jorratzeko erabiltzen bada.

Praktikoa al da? Lortzen al du karbono dioxido isuriak murriztea eta jendearen ohiturak aldatzea?

Bai, baina baldintza batzuk bete behar dira horretarako. Ingurumen zergak ezartzen direnean, zerga neutralak izan behar dutela esaten da, hau da, zerga horiek ezarrita ere, zergetan ordaintzen den kopuruak berdina izan behar du.

Hori nola lortzen da?

Hori lor daiteke, esaterako, karbono zerga baten kasuan, dirua sektoreari bueltatuz edo beste zerga batzuk murriztuz (Gizarte Segurantzari egindako kotizazioak...).

Frantziaren kasuan, zergak berdin eragingo die diru gehien dutenei eta gutxien dutenei.

Horrelako zerga bat zeharkako zerga bat da eta horrek asko zailtzen du zergaren progresibitatea lortzea. Ez da errentaren araberakoa, kontsumoaren araberakoa baizik. Frantzian esan dute progresibitatea lortu nahi dutela, baina oso zaila da. Hala ere, zergaren bidez lortutako diruarekin saia daiteke progresitibatea lortzen.

Nola?

Aukera bat da lortutako dirua zerga ezarri zaien sektoreei edo pertsonei itzultzea. Frantzian txeke berdea erabiltzeko aukera aipatu dute horretarako. Beste aukera bat da diru hori erabiltzea ingurumen arazoak konpontzeko.

Logikoa dirudi.

Hori egiten dute Erresuma Batuan. Zerga enpresei ezarri zieten eta lortzen duten diruaren zati bat bueltatu egiten diete, zergak murriztuz eta sektore horiei diru laguntzak emanez ingurumenaren aldeko inbertsioak egiteko. Bildutakoaren beste zati bat klima aldaketaren kontrako politikak ordaintzeko baliatzen dute. Hori oso eraginkorra da. Zerga bat ezartzen diozu kalte bat eragiten duen ohitura bati, kalte hori konpontzeko dirua lortzeko.

Ez al dago arriskua zerga dirua biltzeko bakarrik erabiltzeko? Are gehiago zerga bidezko diru sarrerak asko murriztu diren garaiotan.

Arriskua badago, baina ez luke pentsatuta egon behar dirua lortzeko, ohiturak aldatzeko baizik. Bestela, ez da eraginkorra.

Eta karbono zerga eraginkorra al da? Ezarri den herrialdeetan lortu al du jendearen ohiturak aldatzea?

Horrelako zerga bat neurtzeko orduan aintzat hartu behar da ez-elastikotasuna deitzen duguna: ohitura edo kontsumo jakin bat aldatzeko prezioak izugarri igo behar direnean. Hori gertatzen da erregaiekin, tabakoarekin eta edari alkoholdunekin. Gobernuek dirua bildu nahi dutenean horregatik ezartzen dizkiete zergak ondasun ez-elastikoei. Horrek ez du esan nahi ohitura aldatu ezin denik.

Egia da kasu horietan ohiturak aldatzeko oso zerga handiak jarri behar direla, baina horrek esan nahi du bitartean diru asko lortuko dela. Diru hori ondo inbertitzeko gai izanez gero, ona da.

Finlandian eta Suedian eraginkorrak izan dira, baina ez bakarrik karbono zergagatik, ezartzen duten politika osoagatik baizik. Zerga da politika horren oinarrietako bat. Erresuma Batuan, agian, ez da hain eraginkorra, baina asko lagundu du enpresen pentsaera aldatzen.

Frantziak, printzipioz, karbono zergatik kanpo utzi nahi du argindarraren sektorea. Egia da argindar gehiena energia nuklearraren bitartez sortzen duela, baina beste energia iturri batzuei ez al litzaieke karbono zerga ezarri beharko?

Karbono zergaren helburuetako bat argindarraren kontsumoa murriztea da, eta argindarraren merkatua ere sartu beharko litzateke karbono zergaren barruan. Zerga ezarri behar zaie energiari eta energia lortzeko erabiltzen den erregaiari.